"1945. Wojna i pokój" - Magdalena Grzebałkowska

Już nie wojna i jeszcze nie pokój. Fascynująca podróż po dwunastu miesiącach strachu, nadziei, euforii i rozczarowania. Najnowsza reporterska opowieść autorki głośnej biografii „Beksińscy...”.
Najnowsza książka Magdaleny Grzebałkowskiej – autorki bestsellerowej biografii „Beksińscy. Portrtet podwójny” – to reporterska opowieść o najbardziej dramatycznym roku XX stulecia. Autorka wkracza na ziemie przez chwilę niczyje, albo właśnie zagarnięte przez nową władzę, by przyjrzeć się z bliska losom ostatnich żyjących świadków tamtego czasu. Ludzi, którzy gonieni strachem próbowali się przedrzeć przez skuty lodem Zalew Wiślany (było ich pół miliona), przesiedleńców, którzy w swoich nowych domach zastawali jeszcze ich poprzednich właścicieli, wychowanków otwockiego domu dziecka dla ocalonych z Holocaustu, szabrowników, dla których wyzwolone tereny stały się gigantycznym sklepem Ikei, ludziom, którzy o włos wyprzedzili własną śmierć. Oddaje głos ofiarom, chociaż i katom poświęca sporo miejsca – zwłaszcza kiedy może dzięki temu pokazać powojenne pomieszanie ról i losów.

Ktoś, kiedyś dla mnie ważny, bardzo zachwycał się poprzednią książką Grzebałkowskiej. Kilka razy miałam ją w rękach. Byłam kiedyś jako opiekunka, z wycieczką w muzeum w Sanoku, oglądałam te… oryginalne, wielce dzieła… po pamiętnej rekomendacji, ciągle miałam z tyłu głowy – kup! No, ale wiecie jak to jest… w końcu kupiłam, ale Natalia zachęciła mnie do „1945. Wojna i pokój”. Jak pisałam na prywatnym blogu, żyję historią, właściwie koniec wojny II, można świętować kilka dni, ale w moim domu tak już jest, że od stycznia, rocznice ważnych wyzwoleń są wspominane, omawiane, obowiązkowo coś oglądamy, jeśli publiczna TVP w misji krzewienia różnych rzeczy, nie zapomni wyemitować, a wiadomo, że taki rolnik co szuka żony jest ważniejszy niż np. rocznica upadku Festung Breslau.  Kupiłam tę książkę pod wpływem czasu, wielkiej rocznicy, ważnego dnia, a może ważnej rocznicy wielkiego dnia? Posłowie zrobili z tego szopkę a dla mnie ta data jest symbolem, cały 7 maja miałam taki zasnuty… w końcu 70 lat temu kończyła się wojna, ludzie mogli zacząć żyć normalnie. Czy faktycznie? I tutaj w sukurs przychodzi Grzebałkowska ze swoją doskonałą książką.

Autora bierze pod lupę cały rok 1945, rok końca wojny, chociaż wiadomo, że w zależności od regionu nazistowskie jarzmo zostało wyparte komunistycznym w różnym terminie. Autorka wybiera podział na miesiące, ale głównym kryterium są zagadnienia. Bo ta książka to nie jest lista dat i krótkich opisów, ale reporterskim okiem opisano życie w podnoszącej się z ruin Polski. Mamy więc zagadnienie szabru, życia w Warszawie z rozminowywaniem, ekshumacjami i szukaniem domu, mamy ucieczkę przez zamarznięty Zalew Wiślany, mamy los Niemców w Polsce, mamy życie we Wrocławiu, mamy… mam najważniejsze zagadnienia, które definiowały powojenną rzeczywistość. Autorka jeździ, spotyka się z ludźmi pamiętającymi tamten okres, rozmawia o przeżyciach, traumie krzyżującej się z radością z przeżycia. Mało książek zrobiło na mnie takie wrażenie. Fantastyczny reportaż… chce się czytać i czytać, chociaż nie jest to tematyka lekka.

Ta książka jest dla ludzi, którym się wydaje, że wraz z 8/9 majem przybył do nas pokój i pomyślność, długa była nasza droga do wolności, długo podnosiliśmy miasta, wsie. Walczyliśmy z niechęcią przed zmianami i zmuszaliśmy Zzabużan do objęcia Ziem Odzyskanych. Nic o czym przeczytałam  w tej książce nie było dla mnie nowe, ale sposób w jaki opisano – po prostu mnie zmroził… Skali niektórych zjawisk sobie nie wyobrażałam. Zupełnie inaczej czyta się o czymś w podręczniku, napisanym chłodno i fachowo, a inaczej mogąc się wczuć w położenie człowieka, którego pech chciał – zaczepiło ramię historii.

 

czytać zaczęłam 7-ego maja.
Lubię znaczące daty, dziś składałam ludziom życzenia
4 maja połowie okolicy.

Bez tej książki świętowanie siedemdziesięciolecia – byłoby niepełne i nieświadome… nie do końca świadome. Ta książka dopiero stawia rok 1945 w pełniejszym świetle… pozwala zrozumieć, objąć wzrokiem,  poczuć. Uczucia targające mną podczas lektury – nie do opowiedzenia, momentami zastygałam, ze zgrozą, z obrzydzeniem, cała paleta… ale przecież są ludzie, którzy tak łatwo człowieczeństwa się nie wyzbywali i o tym też w tej książce jest.

Ciężko opisać reportaż, czynię to rzadko i nie mam wprawy oraz jestem pod naprawdę ogromnym wrażeniem tej książki. Moim zdaniem trzeba przeczytać.

Fantastyczna, warta uwagi – obowiązkowo!!

Skończyłam czytać, wysiadłam z pociągu a tu... cud codzienności
Mój dom, moja wieś : )