"Łaskawe" - Jonathan Littell

Łaskawe to fikcyjne wspomnienia byłego oficera SS, Maximiliana Aue, doktora prawa konstytucyjnego, miłośnika muzyki, literatury i filozofii, a jednocześnie nazistowskiego zbrodniarza, któremu po wojnie udało się uniknąć kary i znaleźć bezpieczny azyl za biurkiem dyrektora fabryki koronek na północy Francji. Szokujący autoportret nazisty-estety, który patrząc na pogromy ludności żydowskiej myśli o Platonie i bardziej niż Rosenberga czy Hansa Franka woli cytować Tertuliana.Powieść Jonathana Littella ukazuje kulisy Zagłady i rolę, jaką w jej przygotowaniu odegrali technokraci i eksperci: prawnicy, ekonomiści i świetnie wykwalifikowana kadra administracyjna. To znakomicie udokumentowana powieść historyczna, a zarazem uniwersalna przypowieść o spotkaniu Człowieka ze Złem. Wielowątkowa epopeja zbudowana na wzór suity Johanna Sebastiana Bacha i nasycona pięknie aluzjami do greckiej tragedii o matkobójcy Orestesie oraz ścigających go Eryniach, które w finale dramatu przemieniają się w Boginie Łaskawe... "Łaskawe wpadły na mój trop" – to ostatnie zdanie zapisane przez Maxa Aue.Łaskawe to najgłośniejsza i najbardziej kontrowersyjna książka ostatnich lat. Światowy megabestseller – do tej pory sprzedano już ponad milion egzemplarzy powieści.

Być może nie wiecie, jeśli nie śledzicie na FB mojego bloga Otóż popełniłam dwa nagrania i wrzuciłam je na YT filmik z czytelniczymi planami. Nazwa na szybko na Instagramie – Fantastycznie historycznie. Lubię historię, wiecie albo i nie. Potrzebuję wewnętrznej dyscypliny by za te książki się zabrać. Mama jak zobaczyła sto, poradziła, żebym zabrała się za najgrubszą. Nie mierzyłam suwmiarką, ale padło na Łaskawe, chociaż pewnie Davies byłby bardziej potężny, ale chciałam początku mocnego, ale jednak do przebrnięcia. Chociaż blurb Łaskawych też obiecuje ciężką lekturę. Zaczęłam, miałam nie móc się oderwać…

Max – doktor praw, rozmiłowany w muzyce poważnej, wielbiciel Bacha, filozof, obecnie dyrektor fabryki koronek. Przetrwał wojnę, podczas której… był w SS. Uniknął kary, w ludzkim tego słowa pojmowaniu, ktoś może uznać, że to co widział, wystarczy. Opowiada nam o swoim życiu, zarówno przed, jak i po wojnie a także o tym co widział będąc na wojnie w SS, na polskich ziemiach, w Rosji, w Stalingradzie, cała panorama. Masowe egzekucje, straszna wojna w detalach codziennego dnia, masa okropności. Smaczku wszystkiemu dodaje to, że bohater jest gejem, co – delikatnie mówiąc – nie jest dobrze widziane w III Rzeszy. Porzucony przez ojca. Okaleczony uczuciowo, pełen sprzeczności, jest jak pogoda w górach, bardzo zmienny i niestabilny.

Wszyscy podkreślają, że książka jest obszerna. Nie wiem czy to zarzut czy pochwała, ja lubię grube książki, jeśli są dobre gwarantują fantastyczny czas, dużo czasu. Jak okażą się złe mogą mieć masę zastosowań, np. gdy obluzuje nam się cegła, możemy taką książką uzupełnić. Czasami mam wrażenie, że obecnie na blogach tak leci się w ilość, że grube książki przegrywają, ale może się mylę…

Treść książki, fikcja, autor urodził się chwilę po wojnie, a jednak książka jest przerażająco autentyczna. Panorama wojny, różne aspekty z perspektywy człowieka zaangażowanego bezpośrednio w działania wojenne. A jednak! Nie zrobiła na mnie takiego wrażenia jak Kat z Listy Schindlera może za sprawą, że o tym, o czym pisze autor ja już wiedziałam?

Nie odbieram tej książce ogromnego ładunku emocjonalnego, ani go nie umniejszam, bo książka przeciąga nas przez wyżymarkę, ale to było, już, gdzieś chociaż faktycznie ta książka przedstawia nowe oblicze tematu, a przynajmniej ja się z tym nie spotkałam.

Książka mocna, czy pouczająca? Na pewno tak, chociaż o tym, że człowiek pełen jest sprzeczności nie jest odkrywcze samo w sobie. Cieszę się, że ją przeczytałam, czy będę ją polecała? Tak, ale nie wszystkim, już sama jej objętość zdyskwalifikuje ją w oczach wielu czytelników.