"Mgły Avalonu" - Marion Zimmer Bradley

"Albowiem, tak jak mówię, zmienił się sam świat. Był taki czas, kiedywędrowiec, jeśli miał ochotę i znał choćby kilka tajemnic, mógł wypłynąćłodzią na Morze Lata i dotrzeć nie do Glastonbury pełnego mnichów, leczdo Świętej Wyspy Avalon. W tamtych czasach wrota łączące światy unosiłysię we mgle i otwierały się wedle woli i myśli wędrowca..."
Morgiana, obdarzona darem Wzroku i związana z losem Artura Pendragona,swego brata-kochanka, opowiada historię krótkiej świetności Kamelotu.Nie jest to jednak opowieść o rycerskich czynach, lecz widziana kobiecymokiem wizja społeczeństwa u progu dziejowych zmian.

Pierwszy raz na „Mgły Avalonu” miałam ochotę w okolicach obrony, kiedy całe swe siły koncentrowałam na rzeczy najważniejszej jaką w opinii mego Promotora było pisanie pracy, a na oglądaniu i pasjonowaniu się serialem „Przygody Merlina”. Wtedy zainteresowałam się legendami arturiańskimi, bo jakoś w szkołach mych był to temat omijany. Coś tam na marginesach było, o Lancelocie, Graalu i takich tam, ale wątpię czy same te notki były w stanie kogoś pchnąć do dalszej lektury, poszukiwań.  Mnie pchnął dopiero uroczy serial dla… dzieci i młodzieży, ale gwoli usprawiedliwienia dodam, że wiele kobiet podkochiwało się w rycerzach, więc nie zdziecinniałam tak do reszty. Dlaczego przeto nie nabyłam i nie przeczytałam tej cegiełki wtedy? Ano zaufani doradcy orzekli, że to raczej nie będzie w moim stylu. Uwierzyłam. Na eeee 3-4 lata. Co się odwlecze, to nie uciecze, chałturząc zamarzyły mi się powtórki Merlina i tym sposobem, znowu przypomniałam sobie o „Mgłach Avalonu”. Zrobiłam szybkie rozeznanie, napisałam list do Dziadka Mroza.

Ja i fantastyka to śliska sprawa, bo albo uwielbiam, albo rzucam książką. Niebezpieczne jest rzucanie książką, która waży dwa kilo i może zabić. Jak wspomniałam, jeśli chodzi o legendy arturiańskie to jestem niemalże nowicjuszką, bo czytałam i widziałam – naprawdę niewiele. Byłam tabula rasa. Autorka mogła, albo mnie oczarować, albo odrzucić.

Opowieść jest snuta z kobiecego punktu widzenia, co samo w sobie jest oryginalne. Znane nam z legend arturiańskich wydarzenia obserwujemy z perspektywy Igriany – matki Artura, Ginewry – jego żony, Morgany -  siostry króla, jego kochanki i pani Avalonu. Gdy zmienia się opowiadacz historii, zmienia się perspektywa. To co ważne dla mężczyzn, dla kobiet jest zaledwie dodatkiem. Czy może ta historia być czytana przez kogoś kto dopiero wchodzi w świat legend arturiańskich? Oczywiście, że tak. Ja w sumie tak czytałam, zapewne kolejne spojrzenia, wersje legend będę odbierała przez pryzmat tej historii, ale ta książka pokazała mi magię Kamelotu, czar Avalonu.

Już sam wstęp, opowieść Morgany wprowadza nas w klimat Avalonu i tej historii. Jest kwintesencją tego, czego doświadczymy na kartach tej powieści: magia, smutek, przemijanie, melancholia i tragizm. I opowiedzenie historii na nowo. Odświeżenie spraw kiedyś oczywistych, dziś już zapomnianych. Morgana jest kluczową postacią dla tej historii, to ona tak naprawdę dostrzega szerszy kontekst wszystkich wydarzeń, nawet jeśli dzieje się to z opóźnieniem, to jednak dostrzega sens, widzi błędy, widzi jak wszystko się wali.  Ciekawy jest sposób przedstawienia nowej religii, chrześcijaństwo które pojawia się na ziemiach Brytanii jest destrukcyjne. Morgana, będąca przedstawicielką Kultu Bogini, widzi jak nowa wiara zajmuje miejsce odwiecznej. Wiara która tak wiele odbiera. Religia która jest pełna smutku, zawodzących pieśni, a kobietę sprowadza do roli rodzicielki. Nic więcej. Wiara, która za nic ma naturę, odwieczne siły działające w świecie, a z drugiej strony jej wiara mówi, że tak naprawdę wszyscy bogowie, są jednym. Nieważne pod jakim imieniem, wizerunkiem ich czcimy. A jednak w Morganie, coś się gotuje, gdy widzi jak zachowują się biskupi, księża. Gdy widzi, jak to w co wierzy jest spychane do kąta zabobonu, zacofania, synonimu zła.

Igriana koncentruje się na sobie. Jest matką Morgany Czarodziejki, ale ponieważ dziecko pochodzi z małżeństwa z człowiekiem, któremu została sprzedana, nie jest szczególnie do niej przywiązana. Igriana jest skoncentrowana na sobie, na swoich uczuciach. Na pierwszy plan wysuwa się to jak cierpi, jak źle się czuje z mężem. Od momentu pojawienia się Uthera, staje się zakochaną kobietą i dzieci odchodzą na dalszy plan. Igriana należy do kobiet, które kochają całą sobą i miłość do mężczyzny przysłania jej świat. Nie zmieniają tego nawet narodziny upragnionego pierworodnego. A życie dla niej kończy się wraz z odejściem męża. Bywa i tak.

Ginewra, żona Artura, królowa Kamelotu. W gruncie rzeczy jej los jest podobny do los teściowej. Jak klacz zostaje przehandlowana temu, kto daje najwięcej korzyści. Wprawdzie jej mąż jest człowiekiem dobrym, prawym, szanuje ją i kocha, ale Ginewra kocha innego, co prowadzi do dramatu. Bo gdy żona kocha przyjaciela męża, nie zanosi się nigdy na happy end, zwłaszcza w czasach etosu rycerskiego.   Oprócz nieszczęśliwej miłości, dramatem Ginewry jest niemożność urodzenia następcy tronu, co jest podstawowym i jedynym obowiązkiem królewskiej żony.  Niestety Ginewra wierzy w boga, bardzo niemądrą wiarą, co ostatecznie przyczyni się do upadku jej męża.

Wybaczcie, że piszę tak chaotycznie, ale chciałabym napisać o wszystkim, ale tak aby szczegółów fabuły nie zdradzić. To trudne. Zresztą… zawsze mam problem, by pisać o książkach dobrych, bardzo dobrych. A ta taka jest. Właściwie czuję smutek, że dopiero teraz po „Mgły Avalonu” sięgnęłam.

Ta książka tchnie jakowąś melancholią. Smutek przemijającego świata, z którego odchodzi coś bardzo ważnego, czuć z każdej strony.  Nawet ja, nie tak zafiksowana na punkcie legend arturiańskich, jestem pod wrażeniem. Chciałabym, poznać inne wersje, tylko, pod warunkiem że też będą tak fantastycznie napisane.

Może dobrze się wstrzeliłam w odpowiedni okres, sprzyjający myśleniu o przemijaniu, o zmierzchu bogów. A może, co bardziej prawdopodobne, to po prostu dobra książka. Więcej niż dobra.

Ma magiczny klimat, ale tak doskonale wkomponowany, że nawet ja twardo stąpająca po ziemi realistka łyknęłam. I wcale mi to nie przeszkadzało.

Po takich książkach ma się kaca. Chce się więcej… szkoda że ich wyjątkowość idzie w parze z rzadkością…

Szkoda… teraz filmu sobie poszukam. Ja chcę wracać do Avalonu.