"Dobranoc, Auschwitz. Reportaż o byłych więźniach" - Maciej Zdziarski, Aleksandra Wójcik [Jeśli ci umilkną, kamienie wołać będą...]

Trzeba czytać książki o holocauście, wiem o tym i czytam, ale niezbyt często, to muszę przyznać, bo te opowieści strasznie wyniszczają mnie psychicznie. To nigdy nie są książki, które odkładam i wracam do swoich zajęć, nie dopijam kawy i nie idę robić obiadu, jakby nigdy nic. Dobranoc Auschwitz. Reportaż o byłych więźniach to książka, która zaintrygowała mnie tytułem. Przyciąga wzrok okładką, bo już okładka budzi silne emocje.

Józef Paczyński, rocznik 1920. Więzień numer 121 – z pierwszego transportu, fryzjer komendanta Rudolfa Hössa. Na pytanie, czemu nie poderżnął mu gardła, będzie musiał odpowiadać przez całe życie.
Marceli Godlewski, 1921, AK-owiec, egzekutor Kedywu. Po wielu miesiącach przesłuchań trafia do obozu, skąd ucieka przy pierwszej okazji.
Lidia Maksymowicz, najmłodsza. Uwięziona jako trzyletnia dziewczynka. Wystraszone dziecko ukrywające się pod pryczą przed wzrokiem doktora Mengele.
Karol Tendera, więzień numer 100 430. Zakażony tyfusem w ramach eksperymentu medycznego. Nigdy nie pogodzi się z tym, że można bezkarnie mówić o „polskich obozach zagłady”.
Stefan Lipniak, 1924. Czterdzieści cztery miesiące za drutami. Cała młodość. Niewiele o tym mówi, bo życie to nie tylko obóz.

Mija 70 lat. Byli więźniowie Auschwitz nadal żyją i są wśród nas. Spotykamy ich na ulicy, w tramwaju, w aptece. Mijamy w pośpiechu, nie zwracając uwagi. Wciąż mają dużo do opowiedzenia. Oto ich historie.

Aleksandra Wójcik i Maciej Zdziarski słuchają tych nielicznych, którzy przeżyli Auschwitz, wbrew opinii, że obozu nie można było przeżyć. Pięć historii, pięciu ludzi, którzy przeżyli piekło. Fryzjer komendanta obozu, który do końca życia będzie tłumaczył się z tego, że nie poderżnął Hossowi gardła, żołnierz AK, który przy pierwszej okazji uciekł z obozu, dziewczynka, która trafiła do Auschwitz w wieku  pięciu lat, walczący z określeniem polskie obozy koncentracyjne człowiek, w którym wiek nie zabił woli walki, człowiek, który ponad trzy i pół roku spędził w obozie i niechętnie o tym opowiada. Pięć różnych historii, różni ludzie, jedno piekło. To ostatnie chwile by tych ludzi wysłuchać, by zobaczyć jak nieludzki ordnung służył precyzyjnej akcji eksterminacji. Każda z tych historii wstrząsa, czy czegoś uczy? Na pewno. Pokazuje jak silny jest instynkt przetrwania i adaptacji, bo oni nie tylko przetrwali, ale powrócili do życia, założyli rodziny, nawiązali nowe relacje, przyjaźnie. Chociaż wydaje się to niemożliwe.

Ponad dwieście stron reporterskiego kunsztu, młodych ludzi, którzy słuchają tych o których świat powoli zapomina. O rocznicy wyzwolenia obozu, niedługo wspomną wiadomości, ale przecież będzie tyle innych ważnych spraw do poruszenia, więc wepchnie się pomiędzy transmisję kolejnej szopki z Sejmu a wiadomość o korku na Zakopiance i człowieka będzie miał prawo szlag trafić. Bo nadal mówi się, że to były polskie obozy, bo szef FBI znowu powie że to wina Polaków, a nasz rząd nie zareaguje bo wtedy na pewno nie zniosą nam wiz. Świat powoli o tym zapomina, Oni nie zapomną nigdy, chociaż powoli odchodzą na wieczną wartę, odchodzą ze swoją niezłomną wolą walki, do końca planują, walczą, nie tracą godności.

Dobranoc Auschwitz to wstrząsający witraż składający się z wielu poruszających szybek. Na mnie wielkie wrażenie zrobiła rozmowa Józefa Paczyńskiego z wnukiem Hossa, któremu powiedział, że posturą i sposobem chodzenia przypomina dziadka. Jak po czymś takim można patrzeć w lustro. A przecież ci ludzie mieli rodziny, kochali swoje dzieci, wnuki, a strzelali do bezbronnych ludzi. Później młody Hoss pomiesza całą rozmowę. Zrobi z Józefa Żyda, który zgłosił się na ochotnika na fryzjera komendanta. Targa mną gniew, czuję się jakby ktoś mnie uderzył w brzuch. Nie mogę dojść do siebie, ale trzeba. Tak właśnie trzeba się czuć, jeśli uznamy, że takie książki nie są potrzebne, jeśli przestaną wstrząsać naszą duszą, to okaże się, że z naszym społeczeństwem jest coś nie tak. Tak jak z komendantem Hossem, który pilnował by dzieci myły owoce, bo osadzał się na nich popiół z krematorium. Jeśli aż tak zobojętniejemy, to wrócimy do czasów obozów. Po prostu. Słuchajmy tych, którzy przeżyli, póki jeszcze są wśród nas.

Dziękuję za tę książkę, warto było ją przeczytać, chociaż jest ciężko na sercu i w duszy. Chociaż łzy jeszcze nie obeschły.