"Mała zagłada" - Anna Janko [ wojna nie umiera nigdy ]

Zamiast w czasie świąt oddać się czytaniu książek miłych i przyjemnych ja poszłam w ciężki kaliber. Trochę wymogło to na mnie, zbliżające się spotkanie DKK, a zaraz po nim spotkanie z Anną Janko, pewnie w innym wypadku długo bym po Małą zagładę nie sięgnęła. Już okładka działała na mnie źle. Wyraz twarzy dzieci na okładce przerażał mnie i czułam, że ta lektura mną wstrząśnie. Nie miejcie mnie proszę za kogoś kto po taką tematykę nie sięga z wygody, bynajmniej, ja sobie po prostu takie przeżycia dawkuję, bo później serce boli, dusza cierpi, a ja nie mogę pewnych obrazów wyrzucić z głowy.

Książka nominowana w Plebiscycie Książka Roku 2015 lubimyczytać.pl w kategorii Autobiografia, biografia, wspomnienia. 
Sochy na Zamojszczyźnie, 1 czerwca 1943 roku. Wystarczyło parę godzin, by wieś przestała istnieć. Budynki zostały spalone. Mieszkańcy rozstrzelani. Pośród zgliszczy pozostał jeden dom, nieliczni dorośli i kilkoro dzieci.Wśród nich — dziewięcioletnia Terenia Ferenc, matka Anny Janko. Dziewczynka widziała, jak Niemcy mordują jej rodzinę. Nieludzki obraz towarzyszył jej przez lata spędzone w domu dziecka, by nigdy nie dać o sobie zapomnieć…„Miałam przez to wszystko jakby dwie matki. Pierwszą: dorosłą kobietę, za którą tęskniłam, gdy wychodziła do sklepu, której się bałam, gdy wpadała w gniew, z której byłam dumna, bo nikt nie miał ładniejszej pani za matkę na całym podwórku. I drugą mamę miałam: małą dziewczynkę, której na wojnie zginęli rodzice, wciąż przerażoną i samotną, która kiedyś cierpiała głód i musiała pracować u złej ciotki, takiej, co biła i kazała nosić wiadra z wodą pod górę. Dla niej pójście po wojnie do domu dziecka było, o paradoksie, największym szczęściem. To właśnie ta mama-dziewczynka nieraz kładła się na tapczanie w dzień i płakała nie wiadomo dlaczego”. (fragment książki)Mała Zagłada Anny Janko nie jest jeszcze jedną tragiczną opowieścią rodzinną wyciągniętą z lamusa II wojny światowej. To mocna, jak najbardziej współczesna rozprawa z traumą drugiego pokolenia — naznaczonego strachem. Brutalna, naturalistycznie opisana historia pacyfikacji polskiej wsi staje się w niej punktem wyjścia do przedstawienia etycznej i egzystencjalnej bezradności.
Mała Zagłada. Przejmująca książka o tym, że wojna nie umiera nigdy…

Środek wojny, wioska Sochy na Zamojszczyźnie, nieopodal Zwierzyniec. Ranek, pierwszego czerwca, z otaczających wioskę gór schodzą Niemcy i rozpoczynają pacyfikację wsi. Dzieła mają dopełnić samoloty, które już wkrótce nadlecą nad wieś, dlatego Niemcy strzelają szybko, przechodzą przez wieś jak spiesząca się szarańcza. Palą, zabijają. A jednak będą ludzie, którzy ocaleją. Dzieci, bez rodzeństwa, bez domu z ciężarem wspomnień. Same pośrodku łąk i pól. Co począć, jak odnaleźć drogę ku przyszłości. Anna Janko opowiada o zagładzie wsi swojej matki. Jej matka z rodzeństwem ocalała i zaszczepiła w niej lęk, strach instynktowny, zwierzęcy. Opowieść o Sochach to opowieść o zagładzie o losach dzieci w czasie wojny. O strachu, umieraniu, braku litości, ale i o tych żołnierzach, w których obudziło się współczucie. Chociaż na chwilę. Mocna lektura, jak cios obucha w głowę.

Oj dobiłam się ciężką tematyką w te święta. To co opisuje Anna Janko zawsze było dla mnie koszmarem, scenariuszem na najgorszy sen i niepojętą rzeczywistość. Śmierć, która przychodzi o świcie, ludzka złość, która ślepo zabija, niszczy czyjś spokój. Dookoła trwa wojna, wojna której nie wywołały dzieci, a one cierpią. To o czym pisze Anna Janko, tułaczka dzieci, cierpienie zadawane dzieciom zabijanym zastrzykiem prosto w serce, rozdzierający krzyk mamo!, rodzice umierający na oczach dzieci, ostatnim odruchem próbujący je ratować. To jest tak nieludzkie, tak straszne, że brakuje mi słów by o tym pisać, a serce długo to będzie pamiętać.

Widać jak bardzo osobista jest ta książka, chaotyczna, jakby układana z urywanych wspomnień, wspomnień zapisanych na zawsze w pamięci, ale wciąż odtwarzanych, żyjących, otwartych jak niezagojone rany.

Dobrze, że sięgnęłam po tę książkę, chociaż tak długo się wzbraniałam. Lepiej późno niż wcale. Długo będę ją przetrawiać i rozpamiętywać… Mocna!