"Ostatni świadkowie. Utwory solowe na głos dziecięcy" - Swiatłana Aleksijewicz [ wojna na pewno nie ma w sobie nic z kobiety, ale z dziecka tym bardziej]

Książki Swietłany Aleksijewicz zaczęłam zbierać już dawno. Co widziałam, gdzieś na półce i miałam wolną gotówkę to kupowałam. Oczywiście lądowały u mnie na regale i czekały, aż znajdę wolny czas. Tak naprawdę podświadomie czułam, że to nie będą lektury łatwe i przyjemne. Mama mi opowiadała o Czarnobylskiej modlitwie i nastraszyła mnie nieźle…  oj miała rację, bo w końcu przeczytałam. Później zapolowałam na dwie książki, które były mniej znane a mimo wszystko powoli kończył się nakład. Wielka Wojna Ojczyźniana, w Polsce nie jest tematem popularnym. Trudno się dziwić, mieliśmy w tym czasie swój dramat, a jako, że Sowieci na nas najechali, chyba trochę uważamy, że zasłużyli sobie paktując z Hitlerem. Tylko czym zasłużyły sobie dzieci… czy polskie, czy radzieckie zostały stłamszone ręką wojny. A przecież Dzień Zwycięstwa nie był końcem, który wymazuje z pamięci traumę wojennych dni.

W czasie wielkiej wojny ojczyźnianej zginęły miliony radzieckich dzieci. Rosyjskich, białoruskich, ukraińskich, żydowskich, tatarskich, łotewskich, cygańskich, kozackich, uzbeckich, ormiańskich, tadżyckich. Te, które przeżyły, wojny nie zapomniały nigdy. Dla nich to wspomnienie pierwszego papierosa otrzymanego od Niemca, zapach bzu i czeremchy, zabawa w strzelanie, pierwsze grzyby w lesie, kózka, która miała dawać mleko i zapewnić rodzinie przetrwanie. Ale też sprawy, przed którymi dzieci powinny być chronione – śmierć, cierpienie, brak ojca, okrucieństwo i głód.Swietłana Aleksijewicz po raz kolejny udziela głosu tym, którzy go dotąd nie mieli. Tym, którzy przez lata byli tylko częścią niemego, anonimowego tłumu, tak zwanej ludności cywilnej, w wielkiej historii zawsze mniej ważnej od żołnierzy.Genialna reporterka udowadnia, że bez ich pamięci ciągle nie wiemy, czym jest wojna.

Wybitna reporterka spotyka się z dziećmi wojny. Mieli po kilka, do kilkunastu lat, gdy Hitler napadł na Sowietów. Pamiętają ten dzień, bo on skończył ich dzieciństwo, bo zabrał rodziców, zmusił do ucieczki. Później były lata głodu, strachu i brutalnych chwil, które nie powinny spotkać ani dzieci, ani dorosłych. Cała książka jest patchworkiem, to dziesiątki opowieści, na początku mamy informację ile lat miała osoba, gdy zaczęła się wojna, a później jest informacja, kim jest teraz. Jak uniwersalne jest wojenne doświadczenie, jest dziedzictwem ludzi każdego stanu od pracowników kołchozu, po pracowników naukowych. Wojna przyszła do dzieci miast, wsi, taborów cygańskich. Przesiedlenia, partyzantka, ucieczka przed najeźdźcą. Każdy Polak, kto zna historię, znajdzie wspólny mianownik. Nazizm działał tak samo, w  końcu chodziło o Słowian, podludzi. Siła tych wspomnień ciągle wbija w fotel. Przeczytajcie.

Nie wiem jak Aleksijewicz to robi, nie wiem. Te teksty tak oddziałują, pomimo krótkich form, bo średnio są to opowieści na półtorej strony a ogrom tego cierpienia, opisywane przez dorosłych dziś ludzi, wtedy dzieci, po prostu staje przed oczami, czuć skwar czerwcowych dni, od płonących domów czuć żar, słychać terkot samolotów i słychać świst kul. Niemalże słyszymy głuchy odgłos padającego na ziemię ciała. Nie płakałam, byłam chyba zbyt skamieniała.  Na półce mam jeszcze trzy książki autorki, ale wiem, że muszę odpocząć, ta książka sięga do naszych najgłębszych lęków. Zestawienie wojny z dzieciństwem synonimem bezpieczeństwa i beztroski przeraża. Dzieci, które utożsamiają swój byt z matką, która na ich oczach umiera to chyba najbardziej przejmujący obraz na świecie. Naprawdę, ta książka zasługuje na uwagę!