"Dewajtis" - Maria Rodziewiczówna [pozytywistyczny romans]

 

Do tej pory czytałam dwie książki Marii Rodziewiczówny. Wrzos mnie nie zachwycił, ale Między ustami a brzegiem pucharu wspominam już wspaniale. Emocjonująca powieść, chociaż z ogromną warstwą dydaktyzmu. Pamiętacie pozytywizm? O co tam chodziło? Otóż w skrócie, pozytywiście zwątpili w sens obalenia zaborów powstaniem zbrojnym, apelowali o pracę u podstaw, kultywowanie polskości. Gdy czytamy Rodziewiczówną, to trochę jakbyśmy oglądali wiadomości TVP, Niemiec jest jedynym i najgorszym wrogiem. Te ideały mieć będziemy tutaj niczym u Sienkiewicza, jak u Prusa, plus dodatkowo będziemy mieli romans, jak w najlepszych zagranicznych powieściach. Zaraz musze Mamę obsztorcować, że mi nie polecała(spór będzie krótki, bo tej książki Mama nie czytała, ale bardachę zawsze miło zrobić), no i za serial muszę się zabrać, bo lubię aktora który gra Marka.

 

Niezapomniana historia rodzinna i miłosna, porównywana z „Nad Niemnem”. Ogromną popularność książka zawdzięcza postaci Marka Czertwana, w którym kochały się nasze babki i prababki. Czertwan jest jak romantyczny bohater: chmurny, samotny, twardy jak skała, którą skruszyć może tylko wielka miłość... Gospodarujący „na cudzym” Marek, gdy pojawia się właścicielka majątku, zamierza odejść, ale Jadwiga Orwidówna jest młoda, ładna i nieoczekiwanie staje się jego sprzymierzeńcem w walce o uratowanie prastarego dębu Dewajtis, symbolu wiecznego trwania...

Jesteśmy na Żmudzi, majątek Skomonty którymi rządzi rodzina Czertwanów, a właściwie apodyktyczny ojciec, który na początku powieści jest już na łożu śmierci. Rodzina wypatruje Marka, syna z pierwszego małżeństwa, bo senior chce dokonać tradycyjnych działów – gardząc testamentami. W końcu Marek przybywa, od razu wiemy że będzie wzorem. Jest wysoki, milczący ale prawy i dobry. Nie wywyższa się, kocha ojca i go szanuje i dlatego prócz majątku po matce oraz lasu z prastarym dębem Dewajtisem, dostaje w zarząd majątek, którym stary Czertwan zajmuje się dla przyjaciela. Kazimierz Orwid zniknął przed laty, ale jego majątek jest w dobrych rękach i teraz Marek zamiast się ustatkować, zamiast dbać o swój dobrobyt, tak jak wcześniej ojciec, poświęci siły by powierzone mienie utrzymać. Sentymentalna powieść o wartościach ważnych dla pozytywistów. Uczciwa praca, walka o ziemie, walka z Niemcem, honor, pomoc ubogim i niefolgowanie afektom. Czy te wartości się opłacą Markowi? Oby, bo spadnie na niego tyle nieszczęść co na Hioba.

 

Kusił mnie ten serial, uwodził zdjęciami, ale najpierw chciałam książkę przeczytać. Książkę mam z kiermaszu w bibliotece, ale z okazji premiery serialu jest tyle wznowień, że zdobycie nie będzie problemem. A warto. Liczę, że ta książka przeżyje drugą młodość, bo Marek jakby przeniesiony z wrzosowisk, mroczny, ale w przeciwieństwie do angielskiej powieści nie ma nierówno pod sufitem… jest tak poczciwy, taki prawy że nie da się mu nie współczuć, nie podziwiać, chociaż czasami – tak po ludzki, klniemy go za naiwność, za dobroduszność graniczącą z głupotą, ale Rodziewiczówna ma swój zamysł. Pokazuje nam wyraźnie jaka postawa popłaca, że sprawiedliwość, wbrew pozorom tryumfuje, a nasz mrukliwy, zawiedziony i krzywdzony bohater – jednak się przebudzi.

Pochłonęłam tę książkę jednym tchem, ciekawa jestem, co innego Rodziewiczówny jest też godne polecenia…