"Upalne lato Marianny" - Katarzyna Zyskowska-Ignaciak

Ostatnie lato Marianny to stylowo opisana historia pierwszej miłości osiemnastolatki żyjącej w spokojnym dworze na wsi mazowieckiej. Mamy lato 1939 roku i choć wokół mówi się już tyle o wojnie, dla dziewczyny liczą się jedynie jej uczucia, których obiektem i celem jest poznany w Warszawie, a potem zjawiający się w sąsiedztwie, młody wykładowca prawa. 
Opowieść utkana została ze wspomnień dziadków Autorki. Osadzona w barwnych czasach ich młodości i zbudowana z retrospektyw dawno przebrzmiałych emocji, a jednak – jak sądzę – niezwykle współczesna. Bo Marianna, jak każdy dorastający człowiek ma nieokiełznany apetyt na życie. I jak wszyscy pragnienie dotknąć tabu – bez względu na cenę. Taka chęć zrozumienia własnej cielesności i odnalezienia miejsca w świecie często kończy się rozczarowaniem, niemniej jest nieodłącznym elementem dorastania. Nieodłącznym i ponadczasowym

 Raptem wczoraj do moich rąk dostało się „Upalne lato Marianny”, jestem w trakcie lektury „Legionu”, więc jakieś pięć minut walczyłam ze sobą, że najpierw jedną skończę itp. Później przez jakieś dwie godziny wmawiałam sobie, że „jeszcze tylko pięć stron”, później wzięłam rower, plecak na plecy, książkę do plecaka i pojechałam. Przestałam też udawać i siebie przekonywać. Tuż przed północą skończyłam czytać, myśleć o tej książce, jeszcze nie przestałam. To jedna z tych książek, które zapadają w człowieka. U mnie była odwrócona kolejność, najpierw przeczytałam „Upalne lato Kaliny”, a później dopiero „Upalne lato Marianny”, ta wywrócona kolejność bardzo nie przeszkadza, a pozwala mi zrozumieć Mariannę, tą Mariannę, którą tak znielubiłam w „Kalinie”, no i wiem już dlaczego imię Kalina. ;) Chyba.

W przededniu wybuchu wojny poznajemy Mariannę, szlachecką córkę, pannę z dobrego domu, która właśnie dostała się na prawo, do wielkiego miasta, do upragnionej Warszawy. Chce się wyrwać z sennej mazowieckiej wsi, na której ludzi żyją według reguł  ustalonych przed wiekami, nic tam się nie zmienia, wszystkie wieści dochodzą z opóźnieniem. Marianna wierzy, że przed nią świat stoi otworem, że wszystkie jej marzenia się urzeczywistnią, nawet że ponownie spotka, poznanego przelotnie na Nowym Świecie mężczyznę, w którego oczach od razu utonęła. Jak wszyscy młodzi Marianna chce ruszyć z posad bryłę świata, żąda rewolucji, zmiany schematów, nie chce wierzyć w to, że wojna – która to urzeczywistni, jest już za progiem.

Poznając losy Marianny, poznajemy jednocześnie historię jej rodziny i najbliższego otoczenia. Rodzinna okolica Marianny jest zwyczajna, do bólu zwyczajna, zdarzają się tam tragedie, patologie, które jakoś wpisują się w codzienność tego małego społeczeństwa, które żyje swoimi skandalikami a przymyka oczy na prawdziwe dramaty sąsiadów. Mnie najbardziej poruszyła historia Gabrysi, po przeczytaniu jej, nie mogłam sobie znaleźć miejsca, ogromnie mnie zasmuciła, jest taka prawdziwa i tak porażająca.  Przynajmniej ja tak ją odebrałam.

Miałam problem z Marianną, bo czytając „Upalne lato Kaliny” uprzedziłam się do niej, widziałam w niej egoistkę, kobietę, która nie była zdolna do miłości, umiała dbać tylko o siebie i o swoje żądze. Teraz widzę, że nim wojna i życie ją zmieniło była to pełna wiary, ideałów młoda dziewczyna, egocentryczna, tak jak egocentryczne potrafią być tylko nastolatki. Na jej drodze staje mężczyzna, ucieleśnienie jej marzeń, w dziewczynie budzi się pożądanie, coś co na tej wsi jest tabu. Zwłaszcza w jej sferze, w jej stanie. Jest młoda panienką, tylko dzieckiem, nikt z rodziny nie podejrzewa, że może pragnąć mężczyzny. Jej matka zmarła wydając na świat jej brata, nie ma więc tej naturalnej „przyjaciółki” która mogłaby wyjaśnić jej co się dzieje z jej ciałem i umysłem. Marianna jest zdana na siebie, musi działać po omacku. Aż pewnej nocy, to działanie po omacku sprawia, że od tej chwili nic już nie będzie takie samo.

Z lektury „Upalnego lata Kaliny” znam dalsze losy Marianny i inaczej na nią patrzę, jest mi jej żal, nie mogę tak jednoznacznie ją potępić. Właściwie – gdy o niej myślę – nie myślę o potępieniu, chce mi się płakać, na myśl o dziewczynie, której wydawało się że świat należy do niej, a którą świat zniszczył. W historii Marianny jest sporo białych kart, każda z nas może samodzielnie je zapełnić, „dośpiewać” resztę. Nic nie zmienia jednak faktu, że historia Marianny jest historią tragiczną, historią kobiety, którą unicestwiła miłość, która rzekomo tak buduje. Czy uczucie Marianny było złe, że zasługiwało na karę?

Jak tak młodziutka dziewczyna może kochać w zły sposób? Życie nie jest sprawiedliwe i nieprawda, że miłość wszystko zwycięża, sprawia, że to my stajemy się pobici i pokonani. Smutne to strasznie…

Nie mogę się doczekać trzeciego tomu, mam nadzieję, że będzie tak samo dobry…  I że będę miała takiego samego kaca książkowego jak po tej książce.

|| Upalne lato Marianny ||   || Upalne lato Kaliny ||   || Upalne lato Gabrieli ||