"Samotnia" - Charles Dickens [ XIX wieczne opus magnum ]

Panuje u nas przekonanie, że klasyki w Polsce nikt nie czyta, a blogerzy rzucają się na stare powieści, jedynie gdy jakieś wydawnictwo wznawia w ślicznym wydaniu, jakąś zapomnianą perełkę. Nie do końca mogę się z tym zgodzić, że właśnie tak ten mechanizm wygląda. Czasami po prostu stare powieści są nie do dostania, bądź cena osiąga bajońską sumę.  Tak było z dekadę temu, z Samotnią oraz Naszym wspólnym przyjacielem, obie te znakomite powieści Dickensa, zostały zekranizowane przez BBC i gdy chciałam najpierw zapoznać się z książką, weszłam na alegro i oniemiałam. Każda z powieści kosztowała ponad dwieście złotych. Dla biednej studentki to było sporo, więc musiałam się wstrzymać… aż znalazłam aukcję, gdzie komplet pięciu, czy tam czterech powieści kosztował taką kwotę… ostatnia transza stypendium w danym roku akademickim, a także kilkanaście dni życia o samych czereśniach i tym co miałam w ogródku, było kosztem nabycia owego kompletu. Naszego Wspólnego przyjaciela przeczytałam, Samotnia, czekała sobie na półce. Chyba bałam się tego co o niej słyszałam, trochę odstraszał mnie tytuł. Aż w końcu wydawnictwo Zysk mnie zmotywowało. Powiem Wam, że przez ostatnie tygodnie podczytywałam sobie te apetyczne grubaski i chyba mam ochotę na kompleksową powtórkę Dickensa. Chociaż moim zdaniem powieści te warto sobie dawkować.

Wielu – wśród nich Vladimir Nabokov i G.K. Chesterton – określa „Samotnię” najlepszą i najbardziej dojrzałą powieścią Charlesa Dickensa, a Stephen King zalicza ją do swoich dziesięciu ulubionych książek.
Przede wszystkim jest to oparta na prawdziwych sądowniczych przypadkach historia o bezwzględnym działaniu absurdalnego brytyjskiego prawa, na pierwszy plan wysuwają się w niej jednak kobiece losy. Wprowadzenie rozdziałów pisanych z perspektywy Esther Summerson, sieroty z nizin społecznych, jest niezwykle nowatorskim chwytem w wiktoriańskiej prozie.
Zarówno wyjątkowa konstrukcja jak i społeczno-prawnicza tematyka czynią tę powieść zaskakująco współczesną. Doczekała się wielu adaptacji scenicznych, radiowych oraz telewizyjnych, i wciąż zyskuje uznanie czytelników.

Przenosimy się do XIX-wiecznej Anglii, gdzie w Londynie, przed sądem kanclerskim, od lat ciągnie się sprawa Jarndyce przeciwko Jarndyce, Dickens bazuje na prawdziwej sprawie, która ciągnęła się pół stulecia i chociaż koszty postępowania dawno przerosły spodziewany przedmiot sporu, a pierwotni uczestnicy pomarli, to jednak sprawa wciąż emocjonuje prawnicze środowisko Londynu. Wokół tej sprawy toczą się losy wielu osób. Mamy na wpół obłąkaną staruszkę, która codziennie odwiedza budynek sądu oczekując werdyktu, czy raczej dnia sądu ostatecznego, ale mamy również trójkę młodych ludzi. Jest Esther, której okoliczności przyjścia na świat owiane są tajemnicą i atmosferą skandalu, która ma być towarzyszką Ady, dziewczęcia, które wraz z kuzynem poddani są pod opiekę sądu i trafiają do tytułowej Samotni, rozległego domu, pełnego zakamarków. Za sprawą tej trójki poznamy różne stany i różne miejsca w Anglii. Poznamy ludzi bogatych i zmagających się z biedą, ludzi szczodrych i szlachetnych tudzież ludzi złych i fałszywych.

Samotnia to prawdziwe opus magnum to dzieło w którym Dickens, łączy i elementy zagadki kryminalnej, z romansem, z powieścią obyczajową. Nie ustaje w specyficznym moralizatorstwie. Pokazuje problemy społeczne, ale rozwiązania fabularne jakie wybiera są realistyczne, nie bawi się w tęczową wróżkę, która rozwiązuje wszystkie problemy bezboleśnie. Dickens nie ucieka przed realizmem i przed ukazywaniem konsekwencji raz podjętej decyzji. A jednak ta książka ma w sobie dawkę optymizmu i ciepła. Jest to książka do której będę chciała wracać.

Jestem pod wielkim wrażeniem tej powieści. Jest wielowątkowa, epicka, napisana z rozmachem i wielkim kunsztem. Naprawdę bardzo polecam!!

*Tłumaczył: Tadeusz Jan Dehnel