"Dziewczyny z Powstania Warszawskiego" - Anna Herbich

1 sierpnia 1944 roku w Warszawie było pół miliona kobiet. Wiele z nich poszło do Powstania jako sanitariuszki, łączniczki, część chwyciła za broń. Wszystkie walczyły o przetrwanie. Panienka z dobrego domu w myślach powtarzała: „Boże, spraw, abym wytrzymała tortury”. Matka, która urodziła tuż przed godziną „W”, kołysała dziecko w rytm wybuchających bomb. I ośmioletnia Helenka, prowadzona na pewną śmierć. „Mamo, ja nie chcę umierać” – szeptała.

Przez 63 dni heroicznej bitwy walczyły, bały się, śmiały, kochały, opłakiwały bliskich. Mężczyźni stwierdzili: „Ojczyzna jest pierwsza. Musicie sobie jakoś radzić”. Kobiety zostały same, w obliczu dramatycznych dylematów. Włożyć coś do garnka czy kupić bandaże dla rannych? Jak zginę: z głodu czy z rąk Niemców? Ale pytanie, czy warto walczyć, w ogóle nie przychodziło im do głowy. Bo odpowiedź była tylko jedna.

Usłyszmy głos dziewczyn z Powstania.

Pół roku minęło od chwili gdy wszyscy zaczytywali się tą książką i opowieściami o Powstańcach. Ponieważ czasami idę pod prąd ja dopiero teraz zebrałam się i zaczęłam czytać te historie. Mimo wszystko lubię tę serię wydawniczą ze Znaku, jak nie trafi się bubel, to książki te bardzo wzruszają. Dobrze się je czyta. Temat kobiet w Powstaniu Warszawskim, nie jest znowu taki nowy, ale jednak nie zdążył się bardzo opatrzeć, bo jednak przez lata albo o Powstaniu mówić nie wolno było, później krytykowało się Sowietów, później się gdybało, dyskutowało o metodach walki, a los jednostki jakoś ginął, teraz gdy tych żyjących pomników tej historii jest coraz mniej, łapiemy co się da i słuchamy opowieści o upalnych dniach sierpnia, gdy Warszawiacy powstali, a przecież w piwnicach, ruinach, nadal toczyło się życie jednostek.

„Dziewczyny z Powstania Warszawskiego”  to historia jedenastu kobiet, najstarsza w chwili wybicia godziny W ma dwadzieścia trzy lata, najmłodsza – osiem. Pomimo, że dzieli je wiele, wiek, wykształcenie, warstwa społeczna, łączy ich miłość do Ojczyzny, oddanie, skłonność do poświęceń, połączy ich też jeszcze jedno, tragiczne doświadczenie przebywania w mieście obracanym w perzynę. Z wyjątkiem, bo w Powstaniu bierze udział, ale nie w „środku miasta” dziewczyna z Kresów, którą sytuacja na Wschodzie rzuciła w okolice Warszawy. To co wyróżnia tę książkę, to fakt, że autorka nie rozmawia tylko z kobietami które czynnie walczyły. W Warszawie gdy wybuchło powstanie było wiele kobiet, niektóre w zaawansowanej ciąży, inne w połogu, inne z małymi dziećmi czepiającymi się ich spódnicy, inne opiekowały się rodzicami, różne. Opisywanie tylko tych, które poszły w ogień, jest pomijaniem tych, do których ogień przyszedł sam. Nie wszystkie mogły walczyć, wszystkie miały doświadczyć grozy.

Te jedenaście historii  pokazuje cały przekrój społeczny Powstania, los który stał się wspólny bez względu na warstwę z której wywodzili się jego uczestnicy. Córka robotnika i magnata doświadczały tego samego, lęku, miłości, straty, świata walącego się w gruzy.

Anna Herbich oddaje głos swoim bohaterkom, zachowuje pewien schemat, budowy każdej historii, dzięki temu książka jest spójna, ale tak – autorka jest niewyczuwalna – mówią kobiety, one opowiadają, wzruszają się, snują swoją opowieść, a my nie czujemy kogoś kto pośredniczy, mamy bezpośrednią relację, to ogromny atut. Często autorzy nie mogą się powstrzymać, żeby nie wtrącić swoich kilku groszy, w takich historiach jak ta jest to zbędne. Wystarczy pozwolić tym kobietom mówić.

Ostrzegam przed czytaniem w miejscach publicznych, książka jest bardzo wzruszająca, momentalnie wyciska z oczu łzy. Opowieści te są mocne, naprawdę dobrze się czyta, nie mam książce nic do zarzucenia. Widziałam zapowiedź kolejnej książki autorki – czekam niecierpliwie.