"Północ południe" - Elizabeth Gaskell [polska Ziemia obiecana - nie wiem, ale na pewno, jedna z mych ukochanych, motylkowych powieści]

Te moje powtórki. Bywa tak, coraz częściej, czy to z powodu starzenia, że nagle nachodzi mnie ochota na konkretną, już czytaną książkę. I chociaż dookoła piętrzą się stosy, apetycznych nowości, a Irenka ukręci mi głowę, jak ongi moja Babcia kurom w sobotę, to po prostu MUSZĘ. Tak było ostatnio. Zaraziłam kilka osób serialem Północ południe w którym to cudowny Richard Armitage, zanim zaczął zachwycać jako Thorin Dębowa Tarcza, to czarował niewieście serca. Tak sobie wymieniałyśmy uwagi, w związku z filmem, a ja poczułam, że kurczę od dawna nie czytałam książki. Mam to piękne wydanie z serii Angielski ogród, piękne, dziewicze i nieczytane. Zdjęłam z półki, zaczęłam czytać. Delektowałam się każdym słowem. Wydaję mi się, że w czasach gonienia za nowością, ginie ta radość czytania, delektowanie się literaturą. A może to kwestia tego, że jednak to co dziś wychodzi najczęściej jest mierne? Czy można delektować się zupką chińską? Szybką, uniwersalną i taką właściwie nijaką? Ta książka na pewno nie jest taka, klasyczna, doprawiona idealnie, różne wątki, które harmonizują ze sobą. Posłuchajcie.

Wymarzona lektura dla miłośników Jane Austen i sióstr Brontë. Niezapomniana historia o miłości, w której dobroć serca staje naprzeciw bezwzględnej walki o przetrwanie.Margaret Hale i John Thornton to niezwykła para. Ona, dobra i wrażliwa na ludzką krzywdę, pochodzi z zamożnego południa Anglii. On, przemysłowiec z północy i znajomy jej ojca, uważa, że najważniejsze są prawa ekonomii. Poznają się, gdy Margaret wraz z rodziną przenosi się z zielonego Helstone do robotniczego Milton. W zadymionym mieście młoda kobieta odkrywa świat, o jakim nie miała pojęcia: pełen biedy, chorób i nieustannego wiązania końca z końcem. Tak właśnie wygląda życie pracującej dla Thorntona rodziny Higginsów, z którą się zaprzyjaźnia. Gdy w fabryce wybucha strajk, Margaret nie ma wątpliwości, po czyjej stanąć stronie. Ale w dramatycznej sytuacji to właśnie Thornton będzie potrzebował jej pomocy.Poruszająca powieść społeczno-obyczajowa przypominająca klimatem naszą... Ziemię obiecaną.

Niespełna dwudziestoletnia Margaret Hale wiedzie życie bardzo przyjemne. Jako dziecko wysłano ją do Londynu do zamożnej ciotki. Tam wychowywała się ze śliczną, rozpieszczoną kuzynką. Teraz kuzynka Edith wychodzi za mąż, a Margaret z radością myśli o powrocie do rodzinnego Helstone, w którym ojciec jest proboszczem, a z krótkich wakacyjnych pobytów utrwaliła sobie obraz domu jako Arkadii. Niestety powrót na wieś nie jest początkiem idylli, po pierwsze znajomy przyjeżdża aby się oświadczyć, co dziewczynę zaskakuje i nieco rozdrażnia, ale prędko inne wydarzenie wybija się na pierwszy plan. Otóż ojciec dziewczyny, targany wątpliwościami natury moralnej, postanawia wystąpić z kościoła i ma zamiar przenieść się z łagodnego, świetlistego Południa, na industrialną, zadymioną Północ. Matka, która wiecznie narzeka, teraz nie ustaje w skargach. Jednak ojciec dokonał wyboru i rodzina przenosi się do Milton. Nigdy nie byli zamożni, a teraz są jeszcze biedniejsi. Ojciec szuka pracy jako nauczyciel, ale w mieście w którym każdy goni za pieniędzmi, ciężko znaleźć kogoś komu zależy na klasykach. Zyskuje jednak wiernego ucznia i przyjaciela, jest nim właściciel przędzalni – pan Thornton. Ów fabrykant od początku budzi awersję Margaret, po pierwsze – uważa go za zwykłego kupca, pozbawionego subtelnych uczuć. Po drugie, miasto jest niespokojne, narasta konflikt pomiędzy robotnikami a fabrykantami. Margaret zaś twardo opowiada się po stronie słabych i ciemiężonych. Tymczasem John Thornton, tak jak jego matka nie przepada za Margaret, tak on jest w niej szaleńczo zakochany od niemalże pierwszych chwil. Wybucha strajk, robotnicy chcą zlinczować Thorntona, który jest nieugięty. Matka Margaret ciężko choruje, umiera, a przed śmiercią ma jedno życzenie, którym obarcza córkę. Dziewczyna, szukając sobie zajęcia, zaprzyjaźnia się z robotnikami. To nie tylko romans, to opowieść o narodzinach przemysłu, o ciężkiej doli robotników, ciężkiej pracy właścicieli. Na pewno dzieje się wiele…

Nie wiem od czego zacząć… ta powieść to nie jest zwykły romans. Niby mówi się, że książki Austen zasłynęły jako wybitne obyczajówki, ale umówmy się, ta najsłynniejsza Duma i uprzedzenie to jednak kręci się wokół małżeństwa, łapania mężów i żon. Tymczasem Gaskell naprawdę nie skupia się tylko na wątku miłosnym, chociaż ten jest taki, że słuchajcie klękajcie narody. Coraz rzadziej się zachwycam i motylkuję, ale Duma i uprzedzenie  się chowa, chociaż umówmy się, podobieństw jest sporo. Obie powieści opierają się na podobnym schemacie. Mamy pierwsze spotkanie i silne uprzedzenia. Po stronie kobiety, mężczyzna jest, jak to się mówi porażony niewieścim pięknem. Za to jego mamusia nadrabia złym nastawieniem. Tymczasem, ten prosty chłop, zaczyna darzyć Margaret miłością wierną i cichą, tylko raz przemówi, gdy już nie będzie mógł powstrzymać buzujących w nim uczuć… i zapewniam Was – będzie to piękne. Zresztą każde, nieliczne przemyślenia Thorntona o uczuciach do Margaret są warte grzechu… czy wszyscy ci mężczyźni wyginęli? Jak dinozaury? Thornton nie jest tylko idealnym bohaterem romantycznym, to dobry, wrażliwy człowiek, który nie miał lekkiego życia. Pięknie jest nakreślona w książce jego relacja z matką. Dziś pewnie zostałoby to uznane za chore, byłoby kilka zaburzeń zdiagnozowanych… tymczasem, John jako młody chłopak stracił ojca, został sam z matką i małą płytką jak kałuża siostrą. Przez lata on i matka przeciwstawiali się światu, są sobie przyjaciółmi, kompanami z pola bitwy.

Margaret jest tak uprzedzona, jak może być kobieta, wbiła sobie do głowy i będzie się tego trzymała, chociaż fundamenty  jej życia się zachwieją. Bo jej świat będzie stopniowo się walił, przyjazd do Milton jest początkiem ciosów, jakie dziewczyna zbierze, a mimo to trwa niezłomna w swojej wierze, stara się nieść pomoc gdzie tylko może. Jest naprawdę ciekawie napisaną postacią. Uderza mnie jej samotność, gdy John ma matkę, ona jest sama. Jej matka jest wiecznie narzekającą babą, która żyje tym, że kiedyś urodziła się w zamożnej i poważanej rodzinie. Ma pretensje do męża, najpierw że siedzi na wsi, że nie jest biskupem, później że ze wsi wyjechał. Bardziej ceni swoją służącą niż córkę, tęskni za synem, córkę jakby ledwie toleruje. Ojciec, chociaż jest zacnym człowiekiem, też nie daje Margaret wsparcia. Rodzina z Londynu, żyje swoim błahym życiem. Dziewczyna nie ma się komu wypłakać, zwierzyć z trosk… przemierza ulice Milton i widzi biedę, upadek. Szkoda mi jej, zwykle gdy bohaterka odtrąca tak fantastycznego bohatera, chcę wejść w książkę i nią potrząsną, ale tu ją rozumiem… rozumiem co nią kierowało, chociaż gdy pomyślę o twarzy Thorntona(a jest nią twarz Richarda), to nie mogę powiedzieć, że postąpiłabym tak samo.

Cóż ja mogę powiedzieć… ta książka jest po prostu wspaniała. Jest stosunkowo nieznana, chociaż wznowienie w tej nowej serii Gaskell, polepszyło naszą polską świadomość jeśli chodzi o autorkę. W październiku minie dziesięć lat, jak zachwyciłam się tym serialem… tak serial był pierwszy. Książka jeszcze wtedy nie była przetłumaczona… a później, no cóż, chociaż w kilku punktach autorzy serialu i autorka delikatnie się rozchodzą, to nie mogę powiedzieć, żeby książka mnie zawiodła, jest cudownie motylkowa. Wzruszająca. Polecam ją rękami i nogami. Wiem, że każdy teraz goni za nowymi, głośnymi bestsellerami, w których akcja gna na łeb na szyję, ja jednak zachęcam do powrotów do klasyki, cudownie niespiesznej, którą sobie dawkujemy, żeby starczyło na dłużej.

Mam nadzieję, że sięgniecie po tę książkę. Warto! Bardzo!!