"Hurra, nie jestem Bogiem" - Tomáš Halík

"Uczę się radośnie wypuszczać sprawy z rąk, mając świadomość, że człowiek nie może być wszystkim. Czynię to, czego nie mogę zwalić na kogoś innego; być po prostu Tomášem Halíkiem"
Książka Tomáša Halíka to zbiór trzynastu niezwykłych opowieści o wierze, nadziei i miłości. Próba odpowiedzi na pytania, jak ocalić siebie w czasach kryzysu, jak znaleźć sens w cierpieniu, gdzie szukać prawdy, jak żyć z wątpliwościami i jak wahać się mądrze. Obowiązkowa lektura dla wszystkich, którzy poszukują swojego miejsca w świecie.
"Czeski ksiądz Tomáš Halík jest jedynym księdzem, którego słucham z uwagą. Mam wrażenie, że jest to także jedyny ksiądz, którego chętnie słuchają zsekularyzowani Czesi. „Mówi tak pięknie, że nic przeciwko niemu się we mnie nie buntuje” – powiedziała mi pewna Czeszka, która jest ateistką od 78 lat.Od dawna zastanawiam się, czy ksiądz Halík na pewno wierzy w tego samego Boga, w jakiego wierzy się w Polsce." (Mariusz Szczygieł)

Leży przede mną książka tak mądra, że obawiam się że braknie mi słów by ją opisać. A jednocześnie czuję, że muszę o niej coś powiedzieć. Chcę ją Wam polecić. Myślałam, że mam zakładek indeksujących do końca życia – tak pisałam na FB – ale zaczęłam czytać Halika i tam, na każdej stronie znajdowałam zdanie, które chciałabym przytoczyć i zapamiętać, jeszcze raz przemyśleć.

Niezwykle, że tak niepozorne, cienkie książeczki, mogą tak dotknąć naszego jestestwa, naszej duszy i wiary.

Intrygujący tytuł… „Hurra, nie jestem Bogiem!”, my chcemy być bogami, z tego odwiecznego pragnienia zrodził się grzech pierworodny… jesteśmy jak dzieci, które chcą mieć władzę, być źródłem praw i zasad, po dziecięcemu oceniamy świat, chcemy zmieścić świat w źrenicy naszego oka, a wszystkie ogniskowe mają się skupiać na nas. Jak dzieci nie rozumiemy konsekwencji takiego myślenia… Ileż razy chcieliśmy móc działać wbrew prawo, chcieliśmy odwrócić czas, przywrócić komuś życie, wiedzieć wszystko?

Gdy nie możemy czegoś zrobić, zabija nas poczucie bezradności. Nie ma chyba gorszego uczucia niż bezsilność, ona wyniszcza od środka, jakby ktoś wlał do środka kwas siarkowy w który wszystko spala. Smutek można wypłakać, gniew wykrzyczeć, z bezsilności – często pogrążamy się w katatonii, bo brakuje już łez, krzyk więźnie w gardle. Halik pokazuje nam drugą stronę medalu, dopełnienie tego stanu rzeczy, bo zwykle ta nasza bezsilność budzi w nas poczucie winy i frustrację, a Halik pisze:

„Uczę się radośnie wypuszczać sprawy z rąk, mając świadomość, że człowiek nie może być wszystkim.”

Motto tej książki, nie jest wyrwane z kontekstu, Autor wskazuje nam możliwość:

„Jeżeli odważymy się wypuścić z rąk lejce, które i tak niczym nie kierują, za które jednak stale jesteśmy ciągnięci – przez swoje lęki i zadufanie, przez swoją śmieszną, a przy tym niebezpieczną megalomanię, głupotę i pychę – jeśli zrezygnujemy ze złudnej funkcji władców wszechświata, poczujemy wielką ulgę. Pokora i prawda wyzwalają i uzdrawiają.”

Skoro rezygnujemy z roli reżysera świata, co w takim razie nam pozostaje. Często, gdy ponosimy jakąś porażkę słyszymy „Stało się, bo musiało się tak stać. Widocznie tak było zapisane.” To tania pociecha, jeżeli nie jest podbudowana wiarą i nadzieją, jeżeli uznajemy nad sobą tylko chaos, a zdarzenia które nas spotykają są tylko wypadkowymi działających sił, wtedy my ludzie, jesteśmy jak puzzle wiezione w pudełku, wozem po wybojach... zwykle w takich wypadkach my chcemy nad tym chaosem zapanować. Bierzemy na barki rolę Boga, wchodzimy w Jego buty, ciężar przygina nas do ziemi, jak Atlasa.

„Jeżeli jednak jestem przekonany z całą mocą swej wiary, że Bóg istnieje i wykonuje swój zawód dobrze, jakaż wtedy ulga, że nie muszę po amatorsku dublować tej roli, że nie muszę być Bogiem!”

Uwierzyć… to tak łatwo powiedzieć…  Halik w swojej książce mądrze i pięknie pisze i o wierze i ateizmie. Pada bardzo ważne zdanie, w kontekście naszej wiary i wynikających z jej niedoskonałości samobiczowań i umartwień:

„To, że nasze serce nie jest niezachwiane, znaczy również, że nie jest z kamienia: to, że nasza wiara nie jest niezachwiana, może znaczyć po prostu, że jest żywa.”

„Wiara i wątpliwości nie są po prostu przeciwieństwami, jak to się wydaje przy powierzchownym i zewnętrznym spojrzeniu. To dwie równoległe odpowiedzi na dwuznaczność Bożej obecności w świecie, na paradoks bliskości i oddalenia, intymności i nieprzeniknioności.”

Wątpienie jest siostrą wiary. Halik przypomina, że nigdy nie słyszy się Boga cały czas, wszyscy doświadczamy „Milczenia Boga”, skoro sam Chrystus go doświadczył? Właśnie w tym milczeniu najbardziej próbuje się nasza wiara, nigdy nie mamy zagwarantowanego tryumfu po wsze czasy, wiara jest walką, tak jak jest drogą. Wiara jest pytaniem, często bez odpowiedzi, ale ten brak odpowiedzi jest cechą nieodłączną od wiary… wiara dająca odpowiedzi raz na zawsze, nie jest naszą wiarą, nie tutaj na ziemi.

„Albowiem religia, która na jakimkolwiek etapie swojej historii przyjmuje stan, w jakim się obecnie znajduje, za skończony i doskonały, pozbawia sama siebie czegoś, czego chrześcijaństwo pozbawić się nigdy nie może: eschatologicznej nadziei(…)”

„Wiara nie jest ostatecznym zwycięstwem, jest raczej stałą walką ze zwątpieniem.”

W kontekście wiary pojawia się, zwykle przywoływana przy takich okazjach postać Tomasza Apostoła, słynnego niedowiarka. Duże wrażenie zrobiła na mnie interpretacja Halika, nowa interpretacja tego fragmentu Pisma Świętego, które często znamy na pamięć:

„ Słowa Jezusa skierowane do Tomasza, który dotknął Jego ran: [Nie bądź niedowiarkiem, lecz wierzącym], są zwykle odczytywane: odłóż wątpliwości i uwierz. Na progu sierocińca w Madrasie przyszedł mi do głowy inny sens tych słów: weź na siebie krzyż swoich wątpliwości i naśladuj mnie. Miejscem, w którym się ze mną, na przekór wszystkim swym wątpliwościom, zawsze spotkasz, nie będzie raj pewności, lecz rany świata. Ponieważ to są moje rany.”

Przyznam Wam się, że ta książka jest mi rewolucją. Od razu powiem, że nie mam jakiejś wypasionej biblioteczki teologicznej, w tym, w moim domu przoduje Tatuś, robiący konkurencję Bibliotece Diecezjalnej. Ciężko mi się czyta o wierze, bo ciężko mi się o tym mówi. Długo myślałam, że entuzjastyczne spędy, spotkania podczas których rozmawiamy o wierze o Bogu, krzyczymy, śpiewamy i jesteśmy jakby na haju są nie dla mnie, bo coś z moją wiarą jest nie tak. Ks. Halik pokazał mi, że niekoniecznie. A gdy ubrał w słowa, wszystkie moje myśli, podskakiwałam z radości „jeee jestem normalna”. Lubię czytać Hołownię, lubię św. Augustyna, lubię czytać i rozważać to co ktoś pisze o wierze w której się wychowałam, ale którą wciąż odkrywam. Niestety pochodzę ze wsi, tutaj nie da się uprawiać proponowanego przez Hołownię Churchingu, czyli szukania kościoła w którym ksiądz mówi najlepsze dla nas kazania. Nie chodzi o to, by było krótko, ale żeby dotykały naszej duszy. Niestety na wakacjach odszedł z mojej parafii Ksiądz, który w zwięzłych kazaniach potrafił zmusić mnie do całoniedzielnej refleksji… teraz – przynajmniej na razie – zostały mi książki i sporadyczne kazania Biskupa.

Halik powiedział mi wiele rzeczy po raz pierwszy. Zwrócił mi uwagę na sprawy, których albo nie dostrzegałam, albo nie uważałam za ważne rozważania.

Tak jak już pisałam, dla mnie to rewolucja, książka do wielokrotnych głębokich przemyśleń, rozważań… Mam nadzieję, że pierwsza z Halik-biblioteki, jaką chce mieć na półce. Książka ta dotyka i teologii i filozofii i jest po prostu zachwycająca.

Polecam… i przepraszam oraz podziwiam tych co wytrwali : )

„Jedynie w świetle wiary i nadziei możemy w całym świecie zobaczyć także dobre dzieło Boże, mimo całego lamentu, kakofonii ludzkiego zła i przemocy, usłyszeć również Boże: „I było to dobre”, które zostało wypowiedziane na początku i ma zabrzmieć także na końcu.”